Viral enfeksiyoz etkenlerinin neden olduğu olgularda enfeksiyon şiddeti gebeliğin dönemine ve etkenin virulensine bağlı olarak değişmektedir. Şayet gebeliğin erken döneminde şekillenen çoğu fötal viral enfeksiyonlarda embriyonik ve fötal ölüm, abortus veya spesifik organ sistemlerinde gelişim bozuklukları şekillenmektedir. Viral etkenlerden çoğu gebeliğin geç döneminde bile fötal ölümlere sebep olabilmektedir.
BOVİNE VİRUS DIARRHEA (BVD)
Bovine
viral diarrhea (BVD) sığırlarda ki patojenlerin en önemlilerindendir. Dünyada
oldukça yaygın olarak bulunmakta ayrıca abortus dışında gastrointestinal sistem
bozukluklarına da sebep olmaktadır.
BVD
klinik olarak subklinik ve akut klinik olarak seyretmektedir. Çoğu fötal BVD
enfeksiyonları gebe ineklerde subklinik tarzda seyreder. Klinik bulgu olarak
beden ısısında hafif bir artış ve geçici
lökopeni gözlenir.
Akut
formda ise klinik bulgular belirgindir.
Bulgular hastalığın şiddetine göre değişebilir. Fakat çok şiddetli seyretmez.
Akut BVD, ineklerde çoğunlukla 6 ay- 2 yaş arasında gözükür ve sürülerde morbiditesi yüksektir. Klinik bulgu olarak
letarji, anoreksi, ateş, burun ve göz
akıntısı, ağız lezyonları, ülserasyon, ishal ve süt veriminde azalma
gözlenir. Viremi dönemi yaklaşık 15 gün kadar devam eder. Bu evrede virus vücut
salgılarıyla dışarı atılır ve böylece duyarlı hayvanlara bulaşır. Hasta
hayvanların çoğu iyileşir ve hastalığı atlatan hayvanlarda birkaç haftaya kadar
BVD’ ye karşı antikor titresi yüksek seyreder. Ayrıca klinik hastalık tablosu 6
aydan küçük buzağılarda da gözlemlenebilir.
Fötal
BVD enfeksiyonlarında buzağılar sistemik olarak hasta bir şekilde doğarlar ve
sürekli olarak etkeni taşırlar. Persiste enfekte hayvanlar virusu salgılarla
dışarı saçarlar, bu durum diğer hayvanlar için önemli bir risktir.
Mukozal
disease , BVD’nin 2. sitopatik biyotipi ile süper enfeksiyon veya Co-
enfeksiyon durumlarında ortaya çıkar. Mukoza hastalığı çoğunlukla 6 ay-2 yaş
arası ineklerde görülür. Sporadik bir olgudur ve mortalitesi yüksektir. Klinik
bulgu olarak yüksek ateş, letarji, anoreksi, ishal, göz, burun akıntısı, aşırı
salya dermatitis, laminitise bağlı topallık, coronitis, ağızda, meme ve vulvada
ülserasyon ve erozyon vardır. Klinik
bulguları izleyen birkaç gün içinde çoğu hayvan ölür, fakat bazıları
yaşayabilir. Transplasental fötal bulaşma BVD gebe enfekte hayvanlarda
mümkündür. İneklerde orta derceli ve subklinik BVD enfeksiyonları
transplasental enfeksiyonların ana kaynağıdır. Fötal enfeksiyonların akıbeti
değişkendir. BVD enfekte ineklerde gebelik oranında belirgin bir düşüş
olmaktadır.
Fötal
BVD enfeksiyonlarının prognozu gebelik şekillendikten sonra fötal immun
sistemin derecesine göre değişiklik göstermektedir. Gebe ineklerde spesifik
fötal immun yanıt BVD’ye karşı gebeliğin 120-150 günleri arası saptanmıştır. Bu
nedenle BVD enfeksiyonları için gebeliğin 125. günü kritik dönemdir. 125.
günden sonra oluşan enfeksiyonlarda immuntolerans geliştiği için enfekte
buzağılar canlı doğabilir ve persiste enfekte olarak yaşamını sürdürürler.
BVD’ye bağlı abortus olgularında fötus
otolize uğrar, bu nedenle bazı makroskobik bulgular pek görülmez. Histolojik
olarak nonsuppuratif dermatitis, meningitis (cerebrokortikal yıkımla birlikte),
nekroze bronşitis ve kongenital defektler, gebeliğin 90-100. gününden sonra
atıldığında fötus yaşayabilir ve bazı saptanabilir klinik defektler
görülebilir. Yaygınca gözüken kongenital defektler cerebellar hipoplazi, oculer
defekt ve intrauterin büyüme geriliğidir.
Tanı
için aborte fötusdan alınan materyallerin incelenmesi ve maternal kandaki
antikor titresine bakılarak tanı konulabilir.
Özellikle
persiste enfekte olanlar saptanarak sürüden uzaklaştırılmalı ve enfekte
olmayanlar aşılanmalıdır.
İNFEKSIYÖZ BOVİNE RHİNOTRACHEİTİS
(IBR)
İnfeksiyöz
bovine rhinotraheitis virus (IBRV) veya bovine herpes virus –1 (BHV-1), yüksek
oranda bulaşıcı ve duyarlı gebe hayvanlarda abortusa neden olan bir patojendir.
Etkili bir aşılama çalışmalarıyla hastalığın insidensi azaltılabilir. BHV-1
enfeksiyonlarında abortus dışında değişik klinik bulgular da gözükür. Özellikle
BHV-1 enfeksiyonları hayvanların stres altında kaldıkları durumlarda ve
kortikosteroid tedavisini izleyen günlerde ortaya çıkmaktadır.
BHV-1
enfeksiyonları üst solunum yolları, konjuktiva ve genital muköz membranlar ile
temas yoluyla bulaşmaktadır ve etken hava yoluyla da çevreye yayılmaktadır.
Enfekte hayvanlar virusu sekresyonlarıyla 8-16 gün kadar etrafa saçmaktadır.
Sperma yoluyla da yayılma mümkündür. Ayrıca latent hasta boğalar da doğal çiftleşme yoluyla
hastalığı yayarlar. Duyarlı sürülerde etkene maruz kalan hayvanlarda %60-70
arasında abortus görülmektedir. Daha önce aşılanan veya hastalığa maruz kalan
sürülerde de sporadik abortlara rastlanmaktadır.
BHV-1
enfeksiyonlarında genital organ problemlerine bağlı inefrtilite
şekillenmektedir.
Pustuler
Vulvavaginitis ve Balanopostitis BHV-1 virusunun genital kanala lokalize olması
ile ortaya çıkan klinik bir durumdur.
Hastalığın genital formunda her zaman respiratorik bozukluklar bulunmayabilir.
Genital enfeksiyonlar orta dereceden şiddetliye kadar değişen yangılı müköz
membranlarda belirgin bir ülser, fokal erozyon, vezikül ve nodüller ile
karakterizedir. Genital enfeksiyonlar 1-2 hafta içerisinde iyileşmektedir.
Genital kanal enfeksiyonların bir sonucu olarak sürekli ıkınmalara bağlı
ineklerde uterus prolapsusu ve boğalarda ciddi balanopostitis
şekillenebilmektedir. BHV-1 abortuslarının tanısı fötal dokuların
histopatolojik muayenesi ve maternal serumda
BHV-1 antikorlarının saptanmasıyla konur.
AKABANE VİRUS
Akabane
virusda özellikle ruminantlarda Avustralya, Japonya, İsrail, Türkiye ve Kore’de
yaygın olarak gözlenen bir fötal patojendir. Bu etken, fötusda özellikle beyin
dokusunda birçok deformiteler oluşturur.
Tanı
aborte fötusdan alınan örnekler ve
maternal dokudan dokudan alınan örneklerde virus izolasyonu yapılarak tanı doğrulanır.
MAVİ DİL VİRUSU
Sığırlarda
mavi dil hastalığı virusu tüm dünyada yaygındır. Bu etkene bağlı fötal
enfeksiyonlara sık ratlanmadığından ineklerde önemli fötal hastalıklardan
sayılmamaktadır. Yetişkinlerde klinik hastalık çok nadir görülür ve etken sığır
ve koyunlarda Orbi virusdur. Ayrıca etken
Clucoides cinsine bağlı sineklerle bulaşırlar. Enfeksiyonu takiben
inekler 100 gün kadar viremi dönemi geçirirler. Ayrıca virus seropozitif
boğaların spermasında da mevcuttur. Fötal enfeksiyonlar gebeliğin erken veya
son döneminde de görülebilir ve etken özellikle beyine lokalize olur ve burada
cerebral malformasyonlar yapar. Virus aborte fötuslardan izole edilebilir ve virusun izolasyonunun zor olduğu
unutulmamalıdır.