SAĞIM SIRASINDA YAPILAN ÖNEMLİ BİRKAÇ YANLIŞ

Geri Dön
SAĞIM SIRASINDA YAPILAN ÖNEMLİ BİRKAÇ YANLIŞ


Prof.Dr. Ayhan Baştan

Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi

Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı

Başkanı

Sağım prosedürünün uygunluğu, sürüde mastitisleri en az orana indirmek, yüksek kalitede süt üretmek açısından oldukça önemlidir. O nedenle sağım sorumluluğunu bilen, eğitimli ve işine özen gösteren kişilerce yapılmalıdır. Sağımcının, bir süt ineği işletmesinin kalbi olduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır. Çünkü sağımcının yapacağı hataların maliyeti oldukça yüksek olur. Sağım önemli birkaç adımdan oluşmaktadır. Bu adımların amacı; mümkün olduğunca maksimum oranda sütü memeden boşaltmak, sağım sırasında bulaşıcı etkenlerin memelere bulaşması ile çevresel patojenlere bağlı mastitis riskini asgariye indirmek ve sağım başlıklarını doğru bir şekilde meme başlarına takıp çıkartmaktır.

Her işletme meme sağlığının korunması için kontrol programları ciddi şekilde uygulanmalıdır. Meme sağlığı kontrol programlarının en önemli basamaklarından birisi sağımhanede sağımcılarca uygulanan prosedürlerdir. Bu nedenle sağımcıların eğitimi ve bunların meme sağlığının korunması konusunda farkındalıkları son derece önemlidir. Özellikle süt somatik hücre sayısında artışa neden olan yanlışlıkların sağımhanede yapılan hatalardan kaynaklandığı unutulmamalıdır. Çünkü somatik hücre sayısında artışa bulaşıcı mikroorganizmalar neden olur. Bu mikroorganizmalar sağıma hazırlık ve sağım sırasında bulaşır. Sağımcıların sağımhanede yaptığı 3 önemli yanlış eldiven giyilmemesi, ön sütün muayenesini yapılmaması ve sağım öncesi meme başlarının dezenfeksiyonunun yapılmayışıdır.

 

1.              Sağımcının Eldiven Giymemesi

Sağım yapan kişi, sağım hijyeni ile meme sağlığı ve süt kalitesi arasında yakın bir ilişki olduğunu bilmeli, sağım öncesi ve sırasında el temizliğine özen göstermelidir. İyi bir sağım hijyeni yönetimiyle, klinik mastitis ve yeni meme içi enfeksiyon oranı azaltılabilir.

Bazı işletmelerde sağımcılar iş rahatlığını ve konforu bozduğu için eldiven giymemektedir. Eldiven giymek yerine sağımdan önce ellerini yıkamayı tercih etmektedir. Sağım öncesi ellerin iyice yıkanmasıyla derideki kir ve organik materyaller uzaklaştırılır, fakat deri içine yerleşmiş bakteriler uzaklaştırılmaz. Sağım öncesi elin yıkanması sadece çevresel patojenlerin bulaşmasını engelleyebilir. Her sağım öncesi yeni bir çift eldiven giyilmesi, hem bulaşıcı hem de çevresel mastitis patojenlerine bağlı mastitislerin önlenmesi bakımından önemlidir. S. aureus gibi bulaşıcı mikroorganizmalar el içi derisinde yaşarlar (özellikle el derisinde çatlak ve yara varsa), sağıma hazırlık ve sağım sırasında elden memeye bulaşarak, mastitise neden olurlar. Nitril veya Latex eldivenlerin yüzeyi düz olduğundan, bakteriler eldiven yüzeyine tutunamaz ve bu nedenle de elden memeye bulaşma pek mümkün olmaz. Sağımcıların sağım öncesi eldiven giymesi, hem bulaşıcı mikroorganizmaların bulaşmasını hem de sağımcının el derisinin sağlığının korunmasına yardımcı olur. Tek kullanımlık eldiven giyilmesi özellikle S. aureus ve S. agalactia gibi bulaşıcı bakterilerin yayılmasının önlenmesi açısından çok önemlidir. Çünkü S. agalactia ele bulaşırsa 10 günden daha uzun süre yaşayabilir.

 

2.     Ön Sütün Muayenesinin Yapılmaması

Ön sütün muayenesi sağımdan önce 2-3 sıkım sütün bir kap veya sağımhane zemini üzerinde yapısının değerlendirilmesi işlemidir. Muayenede sütün rengi, içindeki pıhtı ve sulanma değerlendirilir. Ön sütün muayenesinde bir ineğin memesinde klinik mastitis belirlenirse, o ineğin arka ayaklarından birine tedavi edildiğinin bilinmesi için bir bant takılır. Bu şekilde inek kolay tanınır, sağımhaneye en son sokulur ve böylece o ineğin sütünün tanka karışması önlenir. Bazı işletmelerde zaman kaybı diye ön sütün muayenesinden kaçınılmaktadır. Bazı işletmelerde klinik mastitislerin tanısı ön sütün muayenesi yerine süt filtrelerine bakılarak yapılır. Süt filtrelerine bakılması her zaman doğru sonuç vermez.

Oysa ön sütün muayenesinin önemli avantajları vardır. Bu avantajlar:

a.     Klinik mastitisin erken tanınmasını ve sonucunda erken tedaviye fırsat verir. Erken tedavi patojenlerin yayılmasını önler ve tedavi başarı şansını artırır. Sağımdan önce ön sütün muayenesiyle yeni klinik mastitis kolaylıkla belirlenebilir, enfekte meme veya meme loblarındaki sütün tank sütüne karıştırılması önlenir. Bu şekilde tank sütü toplam bakteri ve somatik hücre sayısının artması engellenir. Özellikle S. agalactia ve S. uberis ile enfekte meme loblarındaki sütün ml’sinde bakteri sayısı 100.000.000’un üzerinde olabilmektedir.

b.     Oksitosin salımını uyararak sütün indirilmesini sağlar.

c.     Eğer meme enfekte ise içinde bakteri ve somatik hücre sayısı yüksek sütün sağım sistemine ve tanka karışmasını önler.

3.     Sağım öncesi ön daldırmanın yapılmaması

 Sağım öncesi meme başlarının dezenfeksiyonundaki amaç meme başı derisi üzerindeki bakteri kolonizasyonunu kabul edilebilir sınırlara çekmektir. Bu uygulamayla mikroorganizmaların yayılma riski, yeni meme içi enfeksiyon insidensi ve süt içinde bakteri sayısı azaltılmış olur. Ayrıca sağım öncesi meme başlarının dezenfeksiyonuyla sütün indirilme ve boşaltılma hızı artar, memede herhangi bir hasar oluşturmadan, daha fazla süt elde etmek mümkün olur.

Mastitis kontrol programları uygulanan işletmelerde bulaşıcı etkenlere bağlı mastitis insidensi azalmış, fakat meme veya meme başlarına kontamine olan koliform ve çevresel streptokokların neden olduğu mastitis insidensinde artış olmuştur. Bu nedenle sağım öncesi meme başlarının dezenfeksiyonu çevresel etkenlere bağlı mastitisi önlemek için yaygın şekilde yapılmaya başlanmıştır. Sağım öncesi meme başı dezenfeksiyonu, meme başı derisi üzerindeki koliform bakteri sayısını azaltmaktadır. Ayrıca sağım öncesi daldırma yıkamaya oranla  meme başına kolonize olmuş bakterileri daha fazla öldürmekte ve süt somatik hücre sayısında düşmeye neden olmaktadır.

Sağım öncesi solüsyonun etkili olması, sağımlar arasında memenin organik yüküne (kir, dışkı gibi) bağlıdır. Çünkü organik yapılı daldırma solüsyonlarına karışan organik maddeler, solüsyonlarının bakterisid etkisini ortadan kaldırmaktadır.

Günümüzde köpük tarzındaki solüsyonlar ön daldırma için en çok tercih edilen solüsyonlardır. Köpük uygulaması diğer sıvı daldırma solüsyonlarından daha kolaydır, meme başı derisini iyi kaplamaktadır ve meme başı derisi temizliği daha iyi olmaktadır.

 

Sonuç olarak sağımhanede yapılan hatalar sürü mastitis prevalansı ve meme sağlığı ile süt kalitesiyle yakından ilişkilidir. Bu bakımdan sağımcının eğitimi ve motivasyonu son derece önemlidir.

 

 

 

Haber ve dergilerin içeriklerini görebilmek için